Page 76 - Nurol Dünyası Dergisi - 18
P. 76
qüncel
Başkentleri URUMCİ, vilayetleri Hoton, Yarkent, Kaşgar, Orta Asya ülkelerinin doğusunda Çin, batısında AB vardır. c) Türkiye’nin olabilecek katkıları: Türkiye tarih boyunca
Aksu ve Turfan’dır. Çinliler yeni İpek Yolu projelerinin AVRASYA ülkelerinin bu iki ekonomik deve ulaşabilmesi için coğrafi konumu nedeniyle Asya ve Avrupa arasında bir geçiş
merkezi olarak bu Sincan Uygur bölgesini seçmişlerdir. yola ihtiyaç vardır. İki bin sene önceki insanlar bunu yaptılar. yolu ve köprü görevini yapmıştır. İpek Yolu’da Asya (Çin) ile
Bugünkü imkanlarla niye olmasın, hatta daha gelişmiş ve Avrupa arasında olduğuna göre, ona da katkıda bulunacaktır.
İpek Yolu’nun Yeniden Canlandırılması ve Türkiye demiryolu ile de takviye edilmiş olarak niye yapılmasın? Bu İpek Yolu’nda Türkiye kilit ülke durumundadır. İpek Yolu,
a) Genel olarak: Önce şu soruyu soralım: İpek Yolu’nun Çin ekonomisi hızlı kalkınma ile küresel ekonominin lokomotifi karayolu (TIR taşımacılığı) ve demiryolu taşımacılığına göre
yeniden canlandırmaya gerek var mı? Biz, “Evet, gerek var.” haline gelmiştir. Bu ekonomik gücü muhafaza etmek hatta hazırlanmalıdır. Türkiye’ de İpek Yolu istikametindeki kara
diyoruz çünkü; Çin’le Roma arasında İpek Yolu ile ticaret daha da büyütebilmek için İpek Yolu’nun açılmasına, bu yolları dünya standartlarına yakındır. Biraz daha geliştirilmesi
yapılırken, İpek Yolu üzerindeki ülke ve şehirler kültürel ve yolla ürünlerinin daha geniş alanlara pazarlanmasına ihtiyaç gerekebilir. Yollar TIR ve büyük kamyonların geçişine ve hızına
ekonomik olarak zamanın kalkınmış, gelişmiş ülkeleriydi. duymaktadır. dayanmalıdır. Çünkü bugün bir TIR İstanbul’dan URUMCİ’ye
ancak 3 haftada gidebilmektedir. Ekonomik olabilmesi için
Açılacak yeni İpek Yolu iki okyanusu (Büyük Okyanus’la Ayrıca, İpek Yolu’nun canlandırılması, bölgeler arası bunu bir haftaya indirmek gerekir.
Atlas Okyanus), iki kıtayı (Asya ve Avrupa’yı) iki ırkı (sarı ve taşımacılık sektörünü, ticareti ve turizmi harekete geçirecek,
beyaz ırkı) ve iki kültürü (Çin ve Avrupa) birleştirecektir. insanların birbirini tanımasına ve kaynaşmasına imkan Demiryolu taşımacılığına gelince: İpek Yolunda sadece
Avrupa orta çağ karanlığında yaşarken doğuda; ilim, verecektir. karayolu ulaşımı kafi gelmez, bu demiryolu ile takviye
fen, teknik ve kültür çok ileriydi. Devrin en ünlü ilim edilmelidir. Demiryolu Avrupa’dan Uzak Doğuya kesintisiz
adamları buralardan çıkmıştı. Farabi, İbn-i-Sina, Burüni, İşte bu nedenlerle Çin İpek Yolu’nu diriltmek için projeler olmalıdır. Bunun önemli halkası İstanbul Boğazı’dır. Bunun için
üzerinde olduğu için Uygurlar ticaret yapmaya da başlarlar. Yusuf Has Hacip, Kaşgarlı Mahmut ve Bağdat’ta ilk yapıp çalışmalara başlamıştır. Asya’nın ekonomik devi Çin Türkiye MARMARAY projesini hazırlamış ve uygulamaya
Tarımda, mimaride öne çıkarlar, tahta harflerle matbaacılık Nizamiye medreselerini (üniversiteyi) kuran büyük devlet bu büyük sanayisini ayakta tutabilmek için enerjiye, yani koymuştur. Deniz seviyesinin 60 m altından tüp geçitle 3-
yaparlar, kağıdı kullandılar 14-18 harflik alfabe bile yaptılar. adamı Nizamulmük gibi... Bunların dışında, Anadolu’yu petrol ve doğalgaza ihtiyaç vardır. Bunları temin için Rusya 4 dakikada Avrupadan Asyaya geçilecektir. Proje 2011-12
Yazma eserler meydana getirdiler. Kitap tab etmeyi bile Türkleştirmek ve İslamı yaymak için Ahmet Yesevi, ve Türkmenistan’la anlaşmalar yapmıştır. Ancak, bunlar yıllarında bitecektir.
başardılar. Hacıbektaşı Veli, Ahievren, Mevlana-Celalettini Rumi ve yetmeyecektir, ilerideki ihtiyaçlarını da düşünerek İpek Yolu
Alperenler de buralardan çıkmışlardır. ile beraber petrol boru hatlarını da döşemeyi planlamaktadır.
Uygurlar bu yerleşik düzende ekonomiye de önem verdiler ve şöyledir: “ İki kıtayı sualtından birleştiren
Paralel olan
ekonomilerini iki yönde geliştirdiler: Bugün ise bu bölgeler çalışmalar özetle Cumhuriyet tarihimizin en
çok geriye düşmüşler
• Demir ve maden işi: bu Altaylar’dan gelen eski meslekleri, AB (Avrupa Birliği) önemli projesini uygulayanlarla
uğraşlarıydı. Demircilikte o kadar ileri gittiler ki, silah üretimi ve Çin arasında • İpek Yolu’nun
ve deri üzerine zırhlar imal ederek savaş giysileri yaptılar. sıkışıp kalmışlardır. canlandırılması için, birlikte Türk firmaları NUROL
Çinliler o kadar beğendiler ki, Çin ordusunun yaldızlı, zırhlı Afganistan, Tacikistan, başta Çin olmak
giysilerini Uygurlara yaptırdılar. Özbekistan, Türkistan ve üzere, Japonya ve 30 ve GAMA’nın inşa ediyor
Kırgızıstan gibi, doğal Asya ülkesi Asya-
• Ticaret: Önce İpek Yolu’nda ipek taşımacılığı ve muhafızlığı kaynaklarca zengin Avrupa arasındaki olması bizim için ayrı bir gurur
yaptılar, sonra patron olarak kervanlara sahip oldular. Orta Asya ülkelerinin 140-180 bin km kara kaynağıdır.
Kervanları ile Doğu Roma İmparatorluğu’nun başkenti dünyaya açılabilmeleri ve deniz yol yapım
Bizans’a kadar mal götürdüler. Ekonomilerini güçlendirdiler, ve gelişmiş ülkelerle projesi hazırlamıştır. ”
bunu fark eden İranlılar (Persler) ipek taşımacılığı yapan Türk ilişki kurabilmeleri için Bu proje gereği Ayrıca, Türkiye’de geliştirilen ve Eskişehir-Ankara arasında
kervanlarına ülkelerinden geçiş izni vermediler, haraç istediler, İpek Yolu’nun yeniden Çin kendi sınırları uygulanmak üzere olan hızlı tren projesi (saatte 240 km) doğu
zorluk çıkardılar. Uygurlar da, Bizans’a elçi göndererek açılmasına gerek vardır. içerisinde 10 bin sınırına kadar uzatılacaktır.
ticaretle uğraşan yetkili kişilerini ülkelerine davet ettiler. Gelen km yol inşaatına Türkiye-Gürcistan (Kars-Tiflis) arasındaki 98 km’lik
Bizans ticaret elçilerini Uygur Kağan’ının Talas’taki yazlık Eski İpek Yolu başlamıştır. yeni demiryolu da tamamlanmak üzeredir. Bu iki proje
konutunda ağırladılar. Bizans’la uzun vadeli ticaret anlaşması istikametinde karayolu, tamamlandığında kesintisiz Londra’dan (İngiltere), Çin’e 8
yaptılar. Bu anlaşma gereği ticaret yolunu değiştirdiler İran demiryolu ulaşım • Yine bu projenin günde gidilebilecektir. Hedef budur.Bu projelerde Türkiye’nin
üzerinden değil, Kaşgar’dan sonra Pamir Yaylası-Semerkant vasıtalarıyla gidiş geliş bir parçası olarak ekonomik çıkarları çok fazladır.
Buhara-Hazar denizi kuzeyi-Volga-Karadeniz-Bizans yolunu zamanı kısaltılırsa, bu Çin, Uygur
kullanmaya başladılar. Bizim tarif ettiğimiz Kuzey İpek ülkelerin kalkınması daha Türklerinin yaşadığı Şöyle ki:
Yolu’nu kullandılar. Bu yol Uygurlar tarafından 200-300 sene çabuk olur. Bu ihtiyacı “Doğu Türkistan • Transit ticaretin artması sağlanır,
kullanıldı. UNESCO da hissetmiş ki, Özerk” bölgesini • Lojistik stok ve depolamalar geliştirilir,
bu yollar yeniden açılırsa Temel aldı. Burayı • Ulaştırma altyapısı güçlendirir,
IX. asrın sonlarına doğru, Uygur boyları arasında ülkeler arası diyalog ve yakın temas olur, onun için açılması Avrupa’ya, Orta Doğu’ya ve Rusya’ya bağlayacak şekilde yeni • Ortak yapımları çoğalır,
anlaşmazlıklar çıktı. Güçlerini kaybettiler, önce düşünülen bu yola “Diyalog Yolu” gözü ile bakılmaktadır. İpek Yolu’nu inşasına çalışıyor. Bunu gerçekleştirmek için • Bölgeler arası işbirliği artar.
Karahanlılar’ın daha sonrada Kırgızlar’ın istilasına uğradılar Bu yolun yeniden açılmasını en çok kalkınmamış AVRASYA URUMCİ’den İstanbul’a uzanan 5 bin km anayol yapımı planı
müslümanlığı kabul ettiler ve 890 senesinde Uygur devleti ülkeleri ile hızlı kalkınma çabasında olan ürünlerine pazar takvimlerine göre 2010 yılı sonuna kadar bitirilecektir. Projeler siyasi bakımdan da çok önemlidir. Yol boyundaki
ortadan kalktı. Daha sonra Moğollar bölgeyi istila etti. 1368 arayan Çin istemektedir. AVRASYA ülkelerinde 100 milyona yakın soydaşımız
senesine kadar da Çin Ming Hanedanı yönetimine girdiler. • Yine bu programa göre, Çin yol ve köprü yapım şirketi bulunmaktadır. Onlara önce bizim ulaşıp yardım etmemiz
Halen, Doğu Türkistan olarak bilinen Çin Sıncan (Yeni Yeni İpek Yolu açılırsa eski dünya ekseninde bir anıt gibi Tacikistan’ da 4,8 km bir tünel inşaatına başlamıştır. gerekir. İpek Yolu bunun için bir fırsattır.
Topraklar) bölgesinde 20 milyona yakın Uygur asıllı duracak, yer yüzünde en büyük eserlerden biri olacaktır. • Diğer bir projeye göre, Doğu Türkistan ile Güney eyaletindeki Bölgede istikrar sağlanmazsa, İpek Yolu’nun yeniden açılması
soydaşlarımız yaşamaktadır. Bugün Doğu Türkistan Özerk Guangdong arasında 30 milyon m3 doğalgaz taşıma kapasitesi zor görünebilir. Ancak, bu istikrarın sağlanmasında en büyük
bölgesi olarak adlandırılan yer Uygurların ikinci vatanıdır. b) İpek Yolu’nu diriltme çalışmaları: AVRASYA dediğimiz olan 6.400 km uzunluğunda hat döşemesi planlanmıştır. katkıyı da İpek Yolu sağlayacaktır. Bu nokta unutulmamalıdır.
74 75
